صامت‌های میانجی

هنگام افزوده شدن برخی وندها به واژه‌ها،   گاهی دو مصوّت، پشت سر هم قرارمی‌گیرند؛ با توجّه به این که تلفّظ دو مصوّت، پشت سر هم دشوار است، به‌طور طبیعی، یک صامت، میان آن دو مصوّت قرارمی‌گیرد تا تلفّظ آسان شود؛ به این صامت‌ها، صامت میانجی یا واج میانجی می‌گویند؛ برای نمونه هنگامی که نشانه‌ی جمع «ان»، به واژه‌ی «آشنا» افزوده می‌شود، صامت « ی‍ » میانِ دو مصوّت «ا» قرارمی‌گیرد: آشنایان

✅ مهم‌ترین صامت‌های میانجی عبارتند از:

۱- «ی‍‍ ی»:
آشنایان، دانشجویان، آشنایی، نمایَنده، گویا، بگویَم، بیاید، بیندازد، آشنایِ من، خانه‌ی دوست...

۲- «گ‌‍‌‌‍»:
ستارِگان، بندَگی، خانَگی، بینندگان، افسردگی و...

توضیح: در این واژه‌ها، مصوّت پایانی «ه ‍ه»، چون میان واژه قرارمی‌گیرد، به شکل میانی خود، یعنی «--ِ» و گاهی «--َ» تغییر می‌یابد؛ بنابراین، «ه ‍ه» در این واژه‌ها حذف نشده، بلکه به «--ِ» تغییرشکل یافته‌است.

۳- «ا»:
خانه‌ای، قهوه‌ای، میوه‌ای، دیده‌ای، رفته‌ام، گفته‌ام، آماده‌ام

۴- «ک»:
نیاکان، پلّکان

۵- «ج»:
سبزیجات، ترشیجات، کارخانِجات، مربّاجات

۶- «و»:
دُوُم، سِوُم، بازُوان، بانُوان، گیسُوان، آهُوان، نیکُوان، زانُوان، ابرُوان و...

توضیح:
وقتی واژه‌ی «بازو» را می‌خواهیم با نشانه‌ی جمع «ان» جمع ببندیم، مصوت بلند «و» در «بازو» تبدیل به مصوّت کوتاه «--ُ» می‌شود، سپس یک صامت «و» میان دو مصوّت «--ُ» در «بازُ» و مصوت «ا» در «ان» قرارمی‌گیرد.
یعنی درواقع، آن صامت «و» که ما در کلمه‌ی «بازوان» می‌بینیم، همان مصوت بلند «و» که در کلمه‌ی «بازو» بود، نیست؛ بلکه مصوت بلند «و» به مصوت کوتاه «--ُ» تبدیل شده و صامت «و» به واژه افزوده شده‌است.

✅یادآوری:

۱- صامت‌های میانجی همواره میان دو مصوّت به کار می‌روند.
۲- به همه‌ی واژه‌هایی که صامت میانجی دارند، درواقع یک واج، افزوده شده‌است.