بررسی بندهای نخست درس اولین روزی که به خاطر دارم فارسی یازدهم

سه روز به اوّل فروردين مانده بود .روز قبل از آن، آخرين قسمتِ دروس ما امتحان شده و از اين
كار پر زحمت كه براي شاگرد مدرسة متعصّب و شرافتمند بالاترين مشكلات است، رهايي يافته بوديم
.هیچ يک بد از آب بیرون نیامده و همه به قدر توانايي و هوش خويش، تحصیل موّفّقیت نموده بوديم.
كم حافظه ترين شاگردان بیش از بیست روز، اوقات خويش را صرف حاضركردن دروس كرده بود
و حتّي من كه به هوش و حافظة خويش اطمینان داشتم، مرور قطعات ادبي به زبان فرانسه را فراموش
نكرده بودم و بدين جهت هركس از كار خويش راضي و مسرور، مي خواستیم روزي راكه در پي امتحانات
بود، به تفريح و شادي به سر بريم.
باراني بهاري از آنهايي كه ايجاد سیل مي كند، شب پیشین براي شست وشوي صحرا و بوستان چابک دستي كرده، راه باغ را رفته و گونة گلهاي بنفشه را دُرافشان ساخته بود.
از پشت كوه و از گريبان افق طلايي، آفتاب طراوت بخش بهاري، به روي ما كه از سحرگاهان گردآمده
بوديم، تبسّم مي كرد؛ گفتي جشن جواني ما را تبريک مي گفت.
آسمان مي خنديد ؛گلها از طراوت دروني خويش، سرمست وچلچله ها گرداگرد درختان بزرگ كه از
شكوفه سفید بود، مي رقصیدند. گنجشكي زرد، روي شاخه علفي خودرو نشسته، پرهاي شبنم دار خويش را تكان داده، پیش آفتاب، نیاز آورده و برآن بامداد فرخنده، جفت خويش را مي خواند.

قلمرو زبانی:

اول فروردین: ترکیب اضافی
( اولین روز فروردین)
آخرین قسمت دروس ما : نهاد
امتحان شده بود: فعل مجهول، مرکب( امتحان گرفتن)
و از اين ... مشكلات است، رهايي يافته بوديم: جمله‌ی مرکب
برای شاگردان مدرسه متعصب و شرافتمند بالاترین مشکلات است: جمله‌ی پیرو یا وابسته
از این کار پر زحمت رهایی یافته بودیم: جمله‌ی پایه یا هسته
رهایی: مفعول
یافته بودیم: به دست آورده بودیم.
تحصیل موفقیت : موفقیت را تحصیل نمودن: فعل مرکب، به دست آوردن / افزودن متمم یا مفعول و نیز قید به جزء غیرصرفی فعل مرکب در متون بسیار است.
نظیر « طی این مرحله بی همرهی خضر مکن»
  صرف کرده بودند: ساختمان فعل مرکب، زمان ماضی بعید
کم حافظه ترین شاگردان: نهاد، ترکیب وصفی
کم حافظه ترین: مرکب وندی
بیش از بیست روز : قید( بیشمخفف بیشتر، از بیست روز متمم اسم)
اوقات خویش: مفعول، ترکیب اضافی
حتی من ... نکرده بودم : جمله‌ی مرکب
که به هوش و ...داشتم: جمله‌ی پیرو یا وابسته
حتی من مرور قطعات ادبی را فراموش نکرده بودم: پایه یا هسته
بدین جهت: به این جهت، قید
از کار خویش: متمم اسم، ترکیب اضافی
راضی و مسرور: قید و معطوف به قید
بارانی بهاری: نهاد، ترکیب وصفی
ایجاد سیل می کند: افزودن مفعول به جزء اول فعل مرکب
سیل: مفعول
ایجاد می کند: فعل مرکب
فعل کمکی بود بعد از چابک دستی کرده و رفته حذف شده است.
گونه‌ی گل‌های بنفشه: مفعول
درافشان : مسند
واژه های وندی: شرافتمند، رهایی،آخرين،بالاترين، توانايي، ادبي، بهاری، طلايي، سحرگاه، جواني، دروني، آخرین

قلمرو ادبی:

نوع ادبی: غنایی
حسب حال به شیوه ی داستان
زاویه دید داستان: اول شخص
لحن روایی و داستانی
جمله‌ی برای شاگرد ....است : طنز
از آب بیرون نیامدن:کنایه
باراني بهاري از آنهايي كه... فضا سازی و توصیف فضا و مکان و زمان
این قسمت از نظر فن داستان نویسی توصیف فضای داستان و مکان و زمان است. مقدمه‌چینی داستان است و هنوز به اصل داستان نپرداخته
در این قسمت نویسنده از نثر ادبی( نثر شاعرانه ) و آرایه‌های ادبی بهره‌گرفته‌است.
بیشترین آرایه‌ی به کار رفته انواع استعاره است.
باراني بهاري ...چابک دستي كرده، گونة گلهاي بنفشه، گريبان افق طلايي، آفتاب ...تبسّم مي كرد، .. تبريک مي گفت، آسمان مي خنديد، چلچله ها ... مي رقصیدند، گنجشكي زرد... نیاز آورده : استعاره ی مکنیه و تشخیص
درافشان کرده بود: منظور قطرات شبنم یا باران باقی مانده بر گلبرگ است / دٌر:استعاره از قطرات شبنم